Bệnh tim mạch là bệnh do các rối loạn của tim và mạch máu, bao gồm các bệnh như bệnh mạch vành, tai biến mạch máu não, tăng huyết áp, bệnh thấp tim,…
Bệnh tim mạch là một trong các nguyên nhân gây tử vong hàng đầu trên thế giới, cũng như tại Việt Nam. Theo số liệu của Tổ chức Y tế Thế giới năm 2019, tỷ lệ tử vong do bệnh tim mạch chiếm tới 39,5%, trong đó: bệnh mạch máu não (55,4%), bệnh tim thiếu máu cục bộ (32%), bệnh tim do tăng huyết áp (6,9%) và bệnh tim mạch khác (5,7%).
Tại Việt Nam, theo thống kê của Bộ Y tế, mỗi năm có khoảng 200.000 người tử vong vì bệnh tim mạch, chiếm 33% ca tử vong.
Các yếu tố nguy cơ dẫn đến các bệnh lý về tim mạch được chia thành hai nhóm, gồm nhóm các yếu tố nguy cơ không thể thay đổi được và nhóm yếu tố nguy cơ có thể thay đổi được. Nhóm yếu tố nguy cơ không thể thay đổi gồm giới tính, di truyền, tuổi. Nhóm yếu tố nguy cơ có thể thay đổi được gồm hút thuốc lá, thừa cân, béo phì, thiếu vận động thể chất, cao huyết áp, mỡ máu cao, bệnh đái tháo đường.
Chế độ ăn uống hợp lý và tập luyện giúp phòng bệnh tim mạch
Bệnh tim mạch nguy hiểm nhưng hầu hết có thể phòng ngừa được bằng cách điều chỉnh các yếu tố nguy cơ. Theo Tổ chức Y tế thế giới, 80% bệnh tim mạch giai đoạn đầu, đột quỵ và đái tháo đường tuýp 2 và trên 40% ung thư có thể phòng ngừa được thông qua ăn uống hợp lý, hoạt động thể lực đều đặn, không hút thuốc lá.
Chế độ ăn uống hợp lý là nền tảng cho việc dự phòng bệnh tim mạch ở mọi đối tượng. Người dân nên tăng cường sử dụng các loại thực phẩm có nguồn gốc từ thực vật, giàu chất xơ bao gồm ngũ cốc nguyên hạt, trái cây, rau, củ, các loại đậu đỗ.
Giảm lượng muối trong trong khẩu khẩu phần ăn (< 5g muối/ngày) để giảm huyết áp và nguy cơ mắc bệnh tim mạch. Hạn chế sử dụng thức ăn nhanh chứa nhiều chất béo bão hòa, thực phẩm quá nhiều chất béo chẳng hạn như mỡ động vật, món ăn chiên, nướng, các loại bánh ngọt,… Nên ăn cá 2 lần/ tuần, nhất là các loại cá béo như cá thu, cá hồi, cá trích,… vì trong cá có nhiều omega-3 tốt cho sức khỏe tim mạch. Hạn chế các loại rượu, bia và nước ngọt, việc uống quá nhiều các loại nước trên cũng có thể làm tăng mỡ máu, huyết áp và góp phần làm tăng cân, tăng nguy cơ mắc bệnh tim mạch.
Tiếp theo, cần tập luyện thể dục thường xuyên, khuyến cáo tập thể dục ít nhất 150-300 phút/tuần với cường độ trung bình (với các bài tập như đi bộ, đạp xe, đánh cầu lông,…) hoặc 75-150 phút/tuần với cường độ cao (với các bài tập như chạy bộ, bơi lội,…) đối với người trưởng thành ở mọi lứa tuổi để giảm tỷ lệ tử vong do mọi nguyên nhân, tỷ lệ mắc và tử vong do bệnh tim mạch. Đối với những người trưởng thành không thể tập thể dục 150 phút/tuần với cường độ trung bình nên duy trì hoạt động thể lực phù hợp với khả năng và điều kiện sức khỏe cho phép.
Bên cạnh đó, cần tránh xa khói thuốc lá. Hút thuốc lá dù ít và hay trung bình cũng tăng nguy cơ mắc các bệnh tim mạch. Tất cả các loại thuốc gồm toàn bộ các loại thuốc lá (kể cả loại có nồng độ Nicotin thấp, có đầu lọc hay không có đầu lọc), xì gà, thuốc hút tẩu, thuốc lào đều có hại. Hút thuốc dưới bất kỳ hình thức nào cũng đều rất nguy hiểm. Thuốc lá không khói cũng làm tăng nguy cơ bị nhồi máu cơ tim và đột quỵ. Đặc biệt hút thuốc lá thụ động cũng làm tăng nguy cơ tim mạch như hút chủ động. Người hít phải khói thuốc hoặc tiếp xúc tại nơi làm việc sẽ bị tăng 30% nguy cơ mắc bệnh tim mạch.
Song song với chế độ dinh dưỡng hợp lý và tập luyện thể dục thường xuyên, không hút thuốc lá, người dân cần duy trì thói quen sinh hoạt, ăn, ngủ, nghỉ điều độ,… Trên đây là những cách phòng chống bệnh tim mạch ít tốn kém nhưng mang lại hiệu quả rất cao.
Ngoài ra, người dân nên kiểm tra sức khỏe định kỳ 6 tháng một lần đồng thời làm một số xét nghiệm cơ bản như điện tâm đồ, siêu âm tim, sinh hóa máu… để phát hiện sớm bệnh. Khi mắc bệnh hay các yếu tố nguy cơ như mỡ máu cao, đái tháo đường, tăng huyết áp, cần điều trị tích cực để hạn chế tối đa các biến chứng tim mạch.