Ngoài yếu tố di truyền, chế độ ăn uống, tập thể dục và các thói quen khác có thể ảnh hưởng đến sức khỏe tổng thể cũng như nguy cơ phát triển ung thư và các bệnh nghiêm trọng khác. Mỗi loại ung thư có yếu tố nguy cơ và diễn tiến sinh bệnh khác nhau, do đó việc sàng lọc ung thư cũng áp dụng cho từng độ tuổi phù hợp mỗi loại ung thư. Việc sàng lọc ung thư có thể giúp phát hiện bệnh ở giai đoạn dễ điều trị.
1. Từ độ tuổi 21-39
- Ung thư đại tràng: Nếu bạn là đối tượng thuộc nhóm nguy cơ cao (trong gia đình có bố, mẹ, anh chị em ruột có ung thư đại tràng, mắc hội chứng đa polyp gia đình...) thì nên xét nghiệm sàng lọc ung thư đại tràng trong độ tuổi này. Nếu nguy cơ không cao, bạn không cần thực hiện sàng lọc thêm vào lúc này.
- Ung thư giáp: Nếu gia đình (bố, mẹ, anh, chị em ruột) có ung thư giáp hoặc tiền sử xạ trị vùng cổ...
Riêng đối với nữ giới
- Ung thư vú: nếu thấy xuất hiện bất thường ở hai bên ngực, hãy trao đổi ngay với nhân viên y tế và tìm hiểu về nguy cơ mắc bệnh ung thư vú của mình. Nếu nguy cơ không cao, bạn không cần thực hiện sàng lọc thêm vào lúc này. Nếu nguy cơ cao, hãy trao đổi với nhân viên y tế về sự cần thiết của việc chụp X-quang vú và các xét nghiệm khác.
- Ung thư cổ tử cung: phụ nữ không cần sàng lọc ung thư cổ tử cung trước độ tuổi 21. Từ độ tuổi 21 đến 29, phụ nữ nên thực hiện xét nghiệm PAP-smear 3 năm một lần sau khi đã quan hệ tình dục. Việc thực hiện xét nghiệm HPV là không cần thiết nếu kết quả PAP-smear bình thường. Bắt đầu từ độ tuổi 30, phụ nữ nên thực hiện PAP-smear và xét nghiệm HPV 5 năm một lần.
2. Từ độ tuổi 40 - 49
- Ung thư đại tràng: bắt đầu từ độ tuổi 45, tất cả nam giới nên thực hiện sàng lọc ung thư đại tràng bằng phương pháp tìm máu ẩn trong phân hàng năm hoặc nội soi khung đại tràng mỗi 10 năm.
Riêng đối với nam giới
- Ung thư tiền liệt tuyến: bắt đầu từ độ tuổi 45, nam giới có nguy cơ ung thư tiền liệt tuyến cao hơn bình thường nên trao đổi với bác sĩ để được tư vấn về các xét nghiệm phù hợp. Đối với những người có một hoặc hơn người thân bị ung thư tiền liệt tuyến, việc sàng lọc nên bắt đầu từ tuổi 40.
Riêng đối với nữ giới
- Ung thư vú: từ độ tuổi 45, phụ nữ nên chụp X-quang tuyến vú mỗi năm một lần.
- Ung thư cổ tử cung: ở độ tuổi này, phụ nữ nên thực hiện PAP-smear 5 năm một lần và tiếp tục sàng lọc kể cả khi đã được tiêm phòng HPV.
3. Từ độ tuổi 50-64
- Ung thư phổi: người trên 55 tuổi nên trao đổi với bác sĩ về tiền sử hút thuốc của mình để bác sĩ có thể xác định sự cần thiết của việc chụp cắt lớp vi tính phổi liều thấp. Đối với những nam giới hút thuốc lâu năm hoặc đã cai thuốc 15 năm, việc sàng lọc ung thư phổi có thể phát hiện sớm bệnh và kịp thời điều trị.
Riêng đối với nữ giới
- Ung thư vú: phụ nữ từ độ tuổi 50 - 54 nên chụp X-quang mỗi năm một lần. Bắt đầu từ tuổi 55, phụ nữ có thể chụp X-quang 2 năm mỗi lần hoặc tiếp tục chụp mỗi năm một lần.
- Ung thư cổ tử cung: phụ nữ ở độ tuổi này nên thực hiện PAP-smear và xét nghiệm HPV 5 năm một lần hoặc thực hiện riêng PAP-smear 3 năm một lần.
4. Từ độ tuổi 65 trở lên
- Ung thư đại tràng: việc sàng lọc ung thư đại tràng nên được thực hiện cho đến tuổi 75. Những người từ độ tuổi 76 - 85 nên được bác sĩ tư vấn về việc tiếp tục sàng lọc ung thư đại tràng. Đối với những người trên 85 tuổi, việc sàng lọc ung thư đại tràng là không cần thiết.
Riêng đối với nam giới
- Ung thư tiền liệt tuyến: ở độ tuổi này, nam giới nên được tiếp tục sàng lọc ung thư tiền liệt tuyến.
Riêng đối với nữ giới
- Ung thư vú: phụ nữ ở độ tuổi này nên chụp X-quang vú 2 năm một lần.
- Ung thư cổ tử cung: việc sàng lọc ung thư cổ tử cung là không cần thiết ở độ tuổi này nếu kết quả sàng lọc bình thường trong 10 năm vừa qua.
Ngoài ra, còn dựa vào các yếu tố gia đình hoặc tiền sử bệnh lý (viêm gan B, C; viêm tụy mạn) hoặc thói quen (uống rượu, ăn đồ cay...), mà sẽ có những loại ung thư cần tầm soát cho từng cá nhân cụ thể.
