Theo Tổ chức Y tế thế giới, có mối liên quan rõ ràng giữa việc gia tăng tỷ lệ sử dụng các sản phẩm thuốc lá trong giới trẻ với việc tiếp cận giới trẻ thông qua quảng cáo, tiếp thị, đặc biệt trên các nền tảng kỹ thuật số và thông qua việc sử dụng lao động trẻ em trong việc mua bán, trồng cây thuốc lá.
Tổ chức Y tế Thế giới nhấn mạnh Ngày thế giới không thuốc lá 2024 là diễn đàn để giới trẻ trên toàn thế giới yêu cầu ngành công nghiệp thuốc lá ngừng việc nhắm tới các em bằng các sản phẩm có hại cho sức khỏe, kêu gọi Chính phủ các nước áp dụng các chính sách bảo vệ các em khỏi các hành vi lôi kéo sử dụng thuốc lá, bao gồm cả việc tiếp thị không ngừng các sản phẩm nguy hiểm cho sức khoẻ thông qua mạng xã hội và các nền tảng phát trực tuyến.
Trên toàn cầu, ước tính có khoảng 19 triệu thanh thiếu niên từ 13 đến 15 tuổi (13 triệu bé trai và 6 triệu bé gái) hiện đang hút thuốc lá, trong đó có khoảng 5 triệu thanh thiếu niên hút thuốc lá sống ở khu vực Đông Nam Á.
Tại Việt Nam, theo báo cáo tổng kết 10 năm thi hành Luật Phòng, chống tác hại thuốc lá cho thấy nhờ có nhiều nỗ lực trong công tác phòng chống tác hại thuốc lá, tỷ lệ sử dụng thuốc lá điếu thông thường trong nam giới trưởng thành giảm trung bình 0,5% mỗi năm từ 47,4% năm 2010 xuống còn 38,9% năm 2023. Tỷ lệ hút thuốc ở thanh thiếu niên giảm, trong đó, ở nhóm 13 đến 15 tuổi giảm từ 2,5% năm 2014 xuống còn 1,9% năm 2022. Tỷ lệ phơi nhiễm với khói thuốc thụ động cũng giảm đáng kể cả ở các hộ gia đình, nơi cộng cộng và nơi làm việc. Đây là những kết quả rất đáng khích lệ trong công tác phòng chống tác hại thuốc lá.
Tuy nhiên, những thành tựu này có nguy cơ bị phá bỏ bởi việc gia tăng nhanh chóng tỷ lệ sử dụng các sản phẩm được gọi là thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng, đặc biệt là trong giới trẻ. Tỷ lệ sử dụng thuốc lá điện tử trong học sinh ở nhóm tuổi 13 đến 17 tăng từ 2,6% năm 2019 lên 8,1% năm 2023. Ở nhóm 13 đến 15 tuổi, tỷ lệ đã tăng hơn gấp đôi từ 3,5% năm 2022 lên 8% năm 2023.
Trước những tác hại của thuốc lá, đặc biệt là các loại thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng; những năm qua, Hải Phòng đã chủ động triển khai nhiều hoạt động và đã có những bước tiến trong công tác phòng chống, giảm thiểu tác hại của thuốc lá. Tuy nhiên, trong quá trình triển khai công tác này thời gian vẫn còn một số tồn tại khó khăn đó là:
- Một số địa phương, cơ quan đơn vị, lãnh đạo chưa thực sự quan tâm đúng mức, chưa gương mẫu; hoạt động tuyên truyền thực hiện Luật phòng chống tác hại thuốc lá còn hình thức.
- Trên thị trường, hiện đã xuất hiện tình trạng pha trộn, tẩm ướp các chất gây nghiện trong sản phẩm thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng. Cùng với đó là việc quảng cáo, mua bán qua mạng xã hội tràn lan, thiếu kiểm soát chất lượng, nhất là các sản phẩm nhập lậu.
- Việc tổ chức kiểm tra giám sát xử phạt chưa thường xuyên, chưa có lực lượng chuyên trách về kiểm tra, xử phạt. Tại các địa phương chủ yếu là kiểm tra lồng ghép; việc chưa vào cuộc quyết liệt, khiến việc thực thi Luật phòng chống tác hại thuốc lá gặp nhiều khó khăn;
Năm 2024, Tổ chức Y tế thế giới (WHO) chọn thông điệp “Bảo vệ trẻ em trước những tác động của ngành công nghiệp thuốc lá” làm chủ đề cho Ngày Thế giới không thuốc lá 31/5.
Thông qua chủ đề này, nhằm tăng cường bảo vệ trẻ em; nâng cao nhận thức của trẻ em, thanh thiếu niên và cộng đồng về tác hại của thuốc lá và thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng, shisha và các sản phẩm thuốc lá mới khác.
Để hưởng ứng Ngày Thế giới không khói thuốc lá 31/5/2024, Tuần lễ quốc gia không thuốc lá từ 25- 31/5/2024; và tăng cường thực thi Luật phòng chống tác hại thuốc lá.Ủy ban nhân dân tỉnh giao Sở Y tế chủ trì phối hợp các sở, ban, ngành nêu trên tổ chức triển khai, thực hiện các nội dung như sau:
1. Tiếp tục tổ chức triển khai hiệu quả Kế hoạch số 6765/KH-UBND ngày 03/11/2023 của Ủy ban nhân dân tỉnh về việc thực hiện Chiến lược quốc gia về PCTH thuốc lá đến năm 2030. Tiếp tục thực hiện Công văn số 3004/UBNDKGVX ngày 15/5/2024 của Ủy ban nhân dân tỉnh về triển khai thực hiện Công điện số 47/CĐ-TTg ngày 13/5/2024 của Thủ tướng Chính phủ về tăng cường quản lý thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng.
2. Tổ chức thực hiện Luật PCTH thuốc lá và Chiến lược quốc gia về PCTH thuốc lá đến năm 2030 của Thủ tướng Chính phủ tại Quyết định số 568/QĐ-TTg ngày 24/5/2023.
a) Tiếp tục tổ chức triển khai hiệu quả Kế hoạch số 6765/KH-UBND ngày 03/11/2023 của Ủy ban nhân dân tỉnh về việc thực hiện Chiến lược quốc gia về PCTH thuốc lá đến năm 2030; đưa chỉ tiêu giảm tỷ lệ sử dụng thuốc lá vào chỉ tiêu phát triển kinh tế xã hội của tỉnh theo từng thời kỳ; lồng ghép hoạt động PCTH thuốc lá vào các chiến lược, quy hoạch, kế hoạch, chương trình, dự án khác của tỉnh theo quy định tại Quyết định số 568/QĐTTg ngày 24/5/2023 của Thủ tướng Chính phủ;
b) Tham mưu kiện toàn Ban Chỉ đạo Chương trình PCTH thuốc lá; phân công trách nhiệm cụ thể của các thành viên Ban Chỉ đạo; ban hành quy định về chức năng nhiệm vụ, cơ chế phối hợp giữa các Sở, ban ngành, tổ chức đoàn thể để bảo đảm triển khai có hiệu quả công tác PCTH thuốc lá;
c) Lồng ghép hoạt động PCTH thuốc lá trong các phong trào “Toàn dân đoàn kết xây dựng nông thôn mới, đô thị văn minh”; phong trào “Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa”; nhân rộng các mô hình xã, phường, thị trấn, cơ quan, đơn vị không khói thuốc;
d) Các Sở, ban, ngành, cơ quan, đơn vị đưa nội dung PCTH thuốc lá vào kế hoạch hoạt động hằng năm, đưa quy định cấm hút thuốc lá tại nơi làm việc vào quy chế nội bộ của các cơ quan, đơn vị; treo biển báo cấm hút thuốc tại các địa điểm có quy định cấm hút thuốc theo quy định của Luật PCTH thuốc lá;
đ) Đẩy mạnh các hoạt động thanh tra, kiểm tra, xử lý vi phạm về PCTH thuốc lá; tổ chức các đợt thanh tra, kiểm tra liên ngành theo chuyên đề về PCTH thuốc lá theo phân cấp; đào tạo, tập huấn nâng cao năng lực cho lực lượng thanh tra, kiểm tra, xử lý vi phạm pháp luật về PCTH thuốc lá.
2. Tiếp tục thực hiện chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ tại Công điện số 47/CĐ-TTg ngày 13/5/2024 về việc tăng cường quản lý thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng. a) Thường xuyên thanh tra, kiểm tra, xử lý vi phạm, xử lý nghiêm các hành vi buôn lậu, vận chuyển, tàng trữ, buôn bán thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng chưa được phép kinh doanh, sử dụng trên thị trường Việt Nam; b) Tăng cường thông tin, giáo dục, truyền thông về tác hại của thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng cho người dân.
3. Tổ chức các hoạt động truyền thông hưởng ứng Ngày Thế giới không thuốc lá 31-5 và Tuần lễ quốc gia không thuốc lá từ ngày 25 đến ngày 31/5/2024.
Các Sở, ban, ngành, đoàn thể và địa phương phối hợp chặt chẽ với Sở Y tế, căn cứ điều kiện thực tế để tổ chức các hoạt động thiết thực để hưởng ứng Ngày Thế giới không thuốc lá và Tuần lễ quốc gia không thuốc lá như: treo băng rôn, khẩu hiệu; tổ chức mít tinh, hội nghị, diễu hành và các hình thức truyền thông phù hợp khác.
